Trouw, 7 april 2025

De hardheid in de wereld maakt hem boos. Troostdichter Boudewijn Betzema wilde er iets tegen doen en startte in 2023 met het ‘Rondje Zachtheid’ in zijn eigen Deventer. Inmiddels wordt er in 23 plaatsen maandelijks gewandeld voor moois, liefs en zachts.

Soms lopen er drie mensen mee, soms acht, soms twintig, altijd op de laatste vrijdag van de maand. Vandaag hebben we pech; er hebben zich welgeteld nul wandelaars gemeld bij het startpunt, de opgang van de Wilhelminabrug. Betzema laat zich nochtans niet uit het veld slaan: het gaat om de boodschap, niet om aantallen. Monter klautert hij de brug op en een paar seconden later glinstert de IJssel onder hem door. In de verte staat de Deventer skyline mooi te wezen in de lentezon.

Luisteren, luisteren en nog eens luisteren

De 75-jarige Betzema werkte eerder als provinciedichter van Overijssel. Ook hield hij jarenlang troostspreekuren in een brugwachtershuisje dat hij omdoopte tot ‘troosthuisje’. Het schokte hem hoe veel mensen er kwamen, voornamelijk vrouwen, met vreselijke verhalen over seksueel en ander geweld. Betzema schonk ze koffie, thee en aandacht. ‘‘Het belangrijkste wat ik voor hen kon doen, was luisteren, luisteren, en nog eens luisteren.’’

Hij draagt een linnen tasje bij zich met ‘Rondje Zachtheid’ erop. Daar zitten een paar uitgeprinte gedichten in die hij van plan is voor te dragen op een mooie plek tijdens de wandeling. Dat gebeurt soms, dat iemand iets wil voorlezen, voordragen, vertellen. Niets hoeft, alles mag en kan, als het maar zacht is. Even stilstaan bij de bomen, het mos, de magnolia die op springen staat. Stilstaan bij stilte, stilstaan bij zachtheid. Stilstaan, überhaupt.

Ik stond te trillen

Het begon met het optreden van Sigrid Kaag bij Collegetour, het veel herhaalde fragment waarin de toenmalig bewindsvrouw geëmotioneerd vertelde dat haar dochters zich zorgen maakten om haar veiligheid. De woorden maakten indruk in de huiskamer van Betzema. ‘‘Ik werd zó kwaad’’, vertelt hij. ‘‘Ik stond te trillen op mijn poten en zei tegen mijn lief: ik moet hier wat aan doen.’’

Laten we een grote mars organiseren, zei een vriend. ‘‘Maar ik kromp ineen bij de gedachte. Het moest juist klein zijn, lief. Toen stelde een vriendin voor om gewoon de laatste vrijdag van de maand samen te gaan wandelen, en het op sociale media aan te kondigen, zo van: we zien wel wie er aanhaken. En wat denk je, er stond veertien man te wachten bij het startpunt!’’

Het was juni 2023 en Rondje Zachtheid was een feit. Al snel volgden ook andere plekken, en inmiddels wordt in negentien plaatsen elke maand een rondje gelopen, als stil protest tegen de hardheid in de wereld. ‘‘En het groeit nog steeds. Het is als een wolk die heel zachtjes druppelt.’’

Zachte power

Waarom er zo’n behoefte is aan zachtheid? Ha, zegt Betzema, heb je even?   ‘‘Omdat de wereld zo vreselijk kei- en keihard is. Ik heb mijn eigen woestheid omgezet in power. Zachte power. Dat klinkt heel soft, maar het is keihard werken aan jezelf. Want ondertussen leef ik ook in die harde wereld, en aan alles wordt getrokken om te gaan vloeken en tieren en schelden en schreeuwen en wijzen. Het valt niet mee om zacht te blijven. Maar het moet wel.’’

Neem nou de familie Babayants, zegt hij, het Oezbeekse gezin dat nu, na elf jaar wachten op een verblijfsvergunning, te horen heeft gekregen dat Oezbekistan veilig is en dat ze terug moeten. Hoewel, terug… twee van de vier kinderen zijn in Nederland geboren. Het gezin zit al ruim vier maanden in een kerk in Kampen. ‘‘En dan is er zo’n vrouw die zich minister noemt, die zegt: ‘Ach, ik wacht gewoon tot ze de kerk uit komen, dat gebeurt vanzelf een keer. En dan pak ik ze op.’’

Hij slikt even. ‘‘Ik word daar zo boos, zo diep boos van.’’

In zijn tas zitten, behalve de gedichten, tien kaarten, geadresseerd aan het gezin, waar de wandelaars een wens of een steunbetuiging op kunnen schrijven. Ze zijn al gefrankeerd – de postzegels met Rondje Zachtheid erop liet een vriend voor hem maken. Eerder gaf diezelfde vriend hem een speldje voor op zijn revers: een piepklein theelepeltje. ‘‘Voor alle kleine lepeltjes liefde die je geeft’, zei hij erbij.’’ Betzema glimlacht even. ‘‘Daar word ik dus heel verlegen van.’’

Zinloos geveld

Exact daarin, zegt hij, zit de kracht: in die kleinheid. De zachtheidswandelaars zijn vriendelijk, trekken geen aandacht, maken er geen groot protest van: geen toeters, bellen, leuzen of spandoeken. Sommige wandelaars gaan in gesprek met mensen die ze tegenkomen, in sommige steden wordt onderweg geknuffeld. ‘‘Zelf ben ik daar te verlegen voor’’, geeft hij toe, terwijl we het Worpplantsoen op wandelen, het oudste stadswandelpark van Nederland. Bij een imposante boomstam staan we even stil. Deze meer dan tweehonderd jaar oude beuk werd in 2016 per ongeluk omgezaagd, foutje van de gemeente. De stam bleef liggen, omwonenden plaatsten er een bordje bij met ‘Zinloos geveld’ erop. Nu is de boom een soort monument annex woonplaats voor zwammen, mossen en insecten.

Soms vragen mensen onderweg wat de ze het doen zijn, vaak niet. Soms blijven ze ergens even staan, als een vaste natuurminnende meewandelaar iets wil vertellen over een plantje of een insect. ‘‘Eén keer stonden we in een halve cirkel naar zwaluwen te kijken die naast elkaar op een draad zaten. Boerenzwaluwen lispelen als ze stil zitten, heel schattig, alsof ze met elkaar in gesprek zijn. We stonden daar met een man of acht toen er een nogal knorrige man aan kwam. Wat er aan de hand was en wat we in vredesnaam stonden te doen, midden op het pad. Toen vertelde ik hem – heel vriendelijk, altijd vriendelijk – over Rondje Zachtheid. En wat denk je? Die man ontdooide helemaal. Hij vond het geweldig!’’

Wie onaardig doet, onaardig ontmoet

Aardigheid brengt mensen van hun stuk, het maakt ze in de war, achterdochtig ook – want waarom zou iemand aardig zijn zonder reden? Je zou denken: het kost niets extra’s om aardig te doen, maar daar denkt de dichter anders over. Veel mensen zijn ontzettend teleurgesteld in hun verwachtingen, zegt hij, en dan is het veel gemakkelijker voor hen om onvriendelijk te zijn – het kraantje van de aardigheid zit dan als het ware dicht geroest. Maar wie onaardig doet, onaardig ontmoet, en zo blijft de wereld een mopperend tranendal.

We houden halt bij de sierheesters in de kloostertuin. Twee Vlaamse dames onderwerpen de donkerrode knoppen aan een nadere inspectie, de man die bij hen hoort is op het bankje gaan zitten. Hier heb je, zegt Betzema, de beste akoestiek om het klokkenspel van de Lebuïnuskerk te horen. Hij aarzelt even, maar uiteindelijk blijven toch de gedichten in zijn tas zitten. ‘‘Zo met andere mensen erbij vind ik het toch een beetje raar.’’

Simpel recept

Geregeld kreeg en krijgt Betzema de vraag uit andere steden en dorpen: wij willen óók een Rondje Zachtheid beginnen, hoe doen we dat? Nou, zegt hij dan, het recept is heel simpel. ‘‘Communiceer het met je achterban en begin. Ga gewoon lopen. Ingewikkelder dan dat is het niet, je hebt geen grote schema’s of een enorme organisatie nodig. Het is het idee, de gedachte. Ik zeg altijd: ik loop een rondje zachtheid voor mezelf, en er lopen mensen mee.’’

Zonder medewandelaars, zonder geschreven kaarten, maar met een hoofd vol zacht- en wijsheid nemen we afscheid. Na afloop stuurt Betzema nog het gedicht dat hij had willen voordragen in de kloostertuin.